Jakiś czas temu usłyszałam bardzo przemawiającą do mnie metaforę: „jeśli prowadzisz autobus to Ty jesteś kierowcą. A teraz wyobraź sobie, że ktoś zabiera Ci kierownicę i jedzie w zupełnie inne miejsce. Wyobraź sobie, że nie masz wpływu na prędkość, przestrzeganie przepisów i wybór miejsca docelowego. Nieciekawie, prawda? Tak właśnie jest, gdy pozwalasz, aby emocje wzięły nad Tobą górę. Wtedy o niczym nie decydujesz”. Emocje niezależnie od tego, czy uważamy je za potrzebne, czy nie po prostu są. Dla mnie ważne jest to, aby być ich świadomym i odpowiednio na nie reagować. Chcę być kierowcą swojego autobusu, a Ty?
Emocje są wpisane w biologiczne funkcjonowanie człowieka. Odpowiadają choćby za aktywistyczne reakcje typu walcz, albo uciekaj. Według różnych źródeł ilość emocji waha się od pięciuset do ośmiuset. Interesującym faktem jest to, że dwie trzecie z nich jest nacechowana negatywnie. Ja korzystam z Koła Emocji psychologa Roberta Plutchika. Przedstawił on koncepcję, w której wyróżnił osiem podstawowych emocji: radość, wyczekiwanie, złość, obrzydzenie, smutek, zaskoczenie, strach i zaufanie. Pozostałe zamieścił wokół nich w swoim kole. Warto również wiedzieć, że emocje wynikają z zaspokojonej bądź niezaspokojonej potrzeby np.: złość może wynikać z niezaspokojonej potrzeby bycia branym pod uwagę, a radość z powodu zaspokojonej potrzeby akceptacji przez partnera.
Aby nie pozwolić na to by to emocje nas określały, warto je wprost nazywać i monitorować. Zapraszam Cię do ćwiczenia, dzięki któremu to zrobisz. Koło Emocji Roberta Plutchika jest do tego zadania bardzo pomocne. Dodatkowo przyda Ci się lista potrzeb.
Przykładowa lista potrzeb:
- Potrzeby związku z innymi ludźmi:
• Szczerości
• Zaufania
• Otuchy
• Miłości
• Bliskości
• Uznania
• Szacunku
• Wsparcia
• Uczciwości
• Intymności - Potrzeby fizyczne:
• Ruch, ćwiczenia
• Pożywienie
• Odpoczynek
• Schronienie
• Dotyku
• Wyrażania własnej seksualności - Potrzeby radości życia:
• Bawienia się
• Śmiechu
• Inspiracji
• Komfortu
• Wygody - Potrzeby autonomii:
• Swoboda wyboru marzeń (celów, wartości)
• Swoboda wyboru planów (jak spełnić marzenia, plany, cele)
• Wolności
• Przestrzeni
• Niezależności - Potrzeby związku ze światem:
• Piękna
• Harmonii
• Spójności
• Kontaktu z przyrodą
Zachęcam Cię do prowadzenia „Dzienniczka emocji”. O określonych, stałych porach (najlepiej trzy razy dziennie) zanotuj:
• emocję, która Ci towarzyszyła
• jaka potrzeba zaspokojona bądź nie za nią stała
• jaka to była sytuacja.
Ćwiczenie jest takim pierwszym krokiem do tego, aby pogłębić swoją świadomość dotyczącą własnych emocji. W dalszych krokach, gdy będziesz miał już większy wgląd w siebie, możesz zastanowić się, czy w tej konkretnej sytuacji masz na nią wpływ, czy jest to poza Twoją strefą wpływu? Czy za tą emocję stoją fakty, czy przekonania? Jak możesz dbać o zaspokojenie swoich potrzeb? Co zrobić, gdy większa ilość emocji jest negatywna? Jak sobie pomóc? Odpowiedzi na te pytania będą również w dalszych postach.
Zapraszam Cię do podjęcia pierwszego ćwiczenia a zarazem kroku do tego, aby być „kierowcą swojego autobusu” .